Nieuw leven voor Joods erfgoed in de Turkse stad Izmir. Nu de kleine Joodse gemeenschap nog

Midden in de Turkse stad Izmir worden oude synagogen hersteld. Het culturele erfgoed blijft zo bewaard, maar de Joodse gemeenschap zelf dreigt te verdwijnen. ‘Niemand denkt na over de volgende generatie.’

Op het eerste gezicht lijkt de Havrastraat in Izmir een bazaar zoals vele anderen in Turkije: visverkopers, schoenenverkopers, een koffiehuis. Veel drukte, veel schreeuwende mannen en een intense vislucht. Maar als je weet dat havra synagoge betekent in het Turks, dan kijk je met andere ogen en zie je opeens tussen het rek met slippers en de witte zakken met leerrestjes een blauwe deur met een bordje: ‘Shalom synagoge’. En in een zijstraat voorbij de slager met de schapenkoppen in de vitrine, staan recht tegenover elkaar de Hevra- en de Etz Hayim-synagoge. 

‘Als je vroeger door deze straat liep, hoorde je verkopers praten in het Turks, Grieks en het Ladino, de lokale Joodse taal’, vertelt Nesim Bencoya met enige weemoed in zijn stem. ‘Sloeg je deze straat in, dan hoorde je door dit raam Hebreeuwse gezangen en gebeden van de Shalom-synagoge.’ Het hart van Izmir, de derde stad in Turkije, was ooit een groot en levendig Joods district met niet alleen 34 synagogen, maar ook een koosjere wijnmaker, een Joods ziekenhuis, het opperrabbinaat en verschillende Joodse scholen. 

Al twaalf jaar lang probeert Bencoya zo veel mogelijk van dit cultureel erfgoed te conserveren en restaureren. Met steun van onder andere de Europese Unie is er een project opgezet om deze rijke culturele historie te bewaren: het Izmir Jewish Heritage Project waarvan Bencoya de coördinator is. Hij droomt van een groot openluchtmuseum waarin al dit Joodse cultureel erfgoed tentoon wordt gesteld. ‘De straten worden de gangen van het museum en elke synagoge is een kamer waarin een ander verhaal wordt verteld.’

Lees verder in het Nederlands Dagblad